Thời gian qua, phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư trên địa bàn huyện Mèo Vạc có bước chuyển biến mạnh mẽ; đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày một nâng cao. Điều đó được thể hiện bằng việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang có nhiều chuyển biến rõ nét, giảm dần được tình trạng tảo hôn, xóa bỏ tình trạng ép cưới, kết hôn cùng huyết thống, thách cưới… Qua tìm hiểu, nếu như những năm trước, đám cưới, đám tang kéo dài hàng tuần lễ, thì nay đã giảm bớt; các đám cưới được tổ chức trang trọng, vui tươi, lành mạnh, tiết kiệm; tình trạng những đôi trai gái đã là vợ chồng nhưng không có giấy kết hôn cũng dần được hạn chế; thủ tục ăn hỏi, đón dâu của đồng bào các dân tộc được tổ chức đơn giản, gọn nhẹ hơn trước. Đặc biệt,  việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang có nhiều tiến bộ; trước đây, nhiều hộ gia đình đang từ hộ khá, giàu có thể trở thành hộ nghèo sau một đám tang vì giết mổ nhiều gia súc, thì nay giảm thiểu việc giết mổ gia súc, gia cầm để viếng ma, người chết phải cho vào quan tài; các hủ tục lạc hậu, mê tín dị đoan dần được xóa bỏ như: khi ốm đau không còn tổ chức cúng bái, bói toán mà được đưa đến Trạm y tế, bệnh viện khám, chữa bệnh…

Đồng chí Mua Hồng Sinh, Phó Chủ tịch UBND huyện Mèo Vạc khẳng định: “Có được kết quả đó là do cấp ủy, chính quyền từ huyện đến cơ sở đã tăng cường công tác tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện tốt nếp sống văn minh. Đặc biệt, huyện đã biết cách phát huy vai trò của Hội nghệ nhân dân gian, hạt nhân là những người có uy tín trong cộng đồng dân cư”. Để phong trào toàn dân xây dựng đời sống văn hóa có sức lan tỏa, huyện đã quán triệt, tập trung chỉ đạo triển khai thực hiện có hiệu quả Đề án số 05 của BTV Tỉnh ủy về nâng cao chất lượng hoạt động mô hình “Hội nghệ nhân dân gian” giai đoạn 2016 - 2020; thành lập BCĐ “Hội nghệ nhân dân gian” huyện; ban hành quy chế hoạt động, phân công nhiệm vụ cho các thành viên phụ trách các lĩnh vực. Để tạo sự tập trung trong triển khai, BCĐ đã họp, thống nhất, lựa chọn các tổ chức Hội làm điểm; các ngành chức năng tham mưu nâng cao chất lượng hoạt động của Hội; cấp kinh phí và hướng dẫn tổ chức Hội sử dụng kinh phí hỗ trợ có hiệu quả; xây dựng kế hoạch thường xuyên kiểm tra, giám sát công tác lãnh, chỉ đạo, nắm tình hình hoạt động của “Hội nghệ nhân dân gian” trên địa bàn.

Nhằm nâng cao hơn nữa vai trò của Hội nghệ nhân dân gian trong xây dựng đời sống văn hóa, các xã, thị trấn trên địa bàn đã lãnh, chỉ đạo kiện toàn BCH Hội, rà soát, kiện toàn các hội viên; định hướng tổ chức Hội hoạt động. Do đó, một số Hội nghệ nhân dân gian hoạt động tương đối hiệu quả trong công tác tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành các chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước, phát huy các vốn văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc; bài trừ các hủ tục lạc hậu, xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, chung sức xây dựng NTM; tích cực tham gia các hoạt động văn hóa, giao lưu văn nghệ, mở các lớp truyền dạy nghề truyền thống. Có dịp thăm Làng văn hóa du lịch cộng đồng thôn Tả Lủng B, xã Tả Lủng (Mèo Vạc), trong ngôi nhà văn hóa thôn rộng rãi, khang trang, từng nhóm trẻ trong thôn đang chăm chú nghe nghệ nhân dạy cách thổi khèn. Bằng sự chỉ bảo tận tình đã giúp những đứa trẻ thích thú và khơi dậy đam mê văn hóa truyền thống của dân tộc mình. Anh Mua Mí Say, trưởng thôn Tả Lủng B tâm sự: “Tối nào bọn trẻ cũng đến sớm, tranh thủ lúc chưa học bài để dành thời gian học thổi, múa khèn. Được các nghệ nhân trong thôn truyền thụ nên bây giờ một đội thanh thiếu niên có thể biểu diễn phục vụ du khách đến thăm quan”.

Có thể nhìn thấy rõ nếp sống văn minh đang dần thay thế những hủ tục, lạc hậu trong đời sống người dân ở Mèo Vạc. Số gia đình đạt tiêu chuẩn gia đình văn hóa của địa phương ngày một tăng theo từng năm. Khi đời sống tinh thần được nâng cao sẽ là yếu tố quan trọng giúp người dân Mèo Vạc yên tâm lao động sản xuất, từng bước nâng cao chất lượng cuộc sống.