Xuôi đèo Mã Pì Lèng hùng vĩ, đến địa phận xã Pả Vi, nhìn từ xa, du khách có thể thấy được kiến trúc độc đáo từ những ngôi nhà truyền thống dân tộc Mông tại Làng văn hóa. Sự độc đáo ngay từ cổng với hai chiếc khèn lớn, một biểu tượng cho văn hóa Mông. Cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, không gian văn hóa Mông hấp dẫn, kết hợp thêm tiếng nhạc vùng cao khiến cho mỗi người đến đây đều có tâm trạng phấn chấn, vui tươi. Nghe theo tiếng nhạc, chúng tôi đến homestay O’Châu ở khu A của làng. Nhìn bề ngoài, homestay O’Châu cũng giống như nhiều homestay khác. Đó là một ngôi nhà được xây dựng theo kiến trúc của người Mông, kiểu nhà trình tường bằng đất, cột kèo bằng gỗ, bố cục ba gian hai chái cùng mái lợp ngói âm dương hai tầng. Homestay rộng khoảng 300 m2, chung quanh có hàng rào bằng đá quen thuộc. Chị Tẩn Thị Phếnh, quản lý homestay O’Châu Mèo Vạc cho biết: Làng sở hữu một loạt những homestay được thiết kế đa phong cách với kiến trúc mô phỏng hình hoa đào – loài hoa đặc trưng của vùng cao nguyên đá. Nếu ví Làng văn hóa như một bông hoa đẹp dưới chân đèo Mã Pì Lèng thì quần thể 26 căn hộ của làng như những cánh hoa làm nên bông hoa đó.

Khách du lịch thăm quan, trải nghiệm tại Làng

          Làng VHDLCĐ dân tộc Mông thôn Pả Vi Hạ, xã Pả Vi được đầu tư xây dựng theo Quyết định số 2076, ngày 07/9/20216 và Quyết định số 462 ngày 19/02/2019 của UBND tỉnh Hà Giang về việc điều chỉnh, bổ sung một số nội dung Đề án “Làng VHDLCĐ dân tộc Mông” thôn Pả Vi Hạ, xã Pả Vi, huyện Mèo Vạc. Công trình khởi công xây dựng từ năm 2017 và hoàn thành nghiệm thu đưa vào sử dụng ngày 15/7/2019. Nằm yên bình dưới chân đèo Mã Pí Lèng, Làng VHDLCĐ thôn Pả Vi Hạ tựa như bông hoa rực rỡ với cảnh sắc thơ mộng ở nơi địa đầu tổ quốc. Làng có 17 hộ quản lý, điều hành kinh doanh dịch vụ, liên kết kinh doanh với 26 căn hộ và nhà văn hóa cộng đồng. Tổng số 168 phòng khép kín, 256 giường/đệm ngủ tập thể và đã có thu nhập từ việc phục vụ ăn, ngủ cho khách. Hiện nay, làng VHDLCĐ đã trở thành thỏi nam châm thu hút mọi người đến với Hà Giang. Năm 2022, Làng đón trên 200 nghìn lượt khách, doanh thu đạt trên 60 tỷ đồng; 10 tháng đầu năm 2023, Làng đón trên 250 nghìn lượt khách, doanh thu đạt trên 70 tỷ đồng. Để có được những con số trên, Ban quản lý và các hộ kinh doanh trong làng đã tổ chức các hoạt động trải nghiệm cho du khách, như: Trải nghiệm các công đoạn dệt vải lanh; đan quẩy tấu, làm khèn Mông, bày bán và cho thuê trang phục dân tộc Mông; ẩm thực truyền thống của dân tộc Mông… đầu tư hoàn chỉnh nhà cửa và các trang thiết bị cần thiết, như: Chăn ga, gối đệm, nhà ăn, nhà vệ sinh để phục vụ khách du lịch. Hiện nay trong Làng có 04 hộ đã mạnh dạn đầu tư thêm nhiều dịch vụ để phục vụ khách, như: Phòng ngủ Vip, tắm lá thuốc, quầy bar,... Ngoài ra vào các tối thứ 6, thứ 7 hàng tuần hoặc theo yêu cầu của khách du lịch Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Du lịch huyện còn phối hợp với các homestay tổ chức các chương trình văn nghệ mang đậm bản sắc dân tộc phục vụ khách du lịch. Sưu tầm thêm một số hiện vật văn hóa truyền thống dân tộc Mông, duy trì mở cửa nhà trưng bày các hiện vật, đồ sinh hoạt, lao động sản xuất truyền thống của dân tộc Mông cho du khách tham quan, tìm hiểu. Mời các nghệ nhân đến trình diễn quy trình dệt vải lanh, làm khèn Mông, đan quẩy tấu, xay ngô cho du khách trải nghiệm.

          Làng văn hóa du lịch đi vào hoạt động đã cơ bản đáp ứng nhu cầu ăn, ngủ, nghỉ ngơi và tham quan trải nghiệm của khách du lịch, đã đem lại lợi nhuận về kinh tế và thu nhập cho các hộ gia đình kinh doanh dịch vụ Homestay tại làng. Các nhân viên của homestay đều là người địa phương, đông nhất là người Pả Vi. Tất cả đều có thu nhập ổn định, thậm chí một số người còn được đóng bảo hiểm xã hội giúp họ yên tâm gắn bó lâu dài với công việc hiện tại.

          Có tiềm năng về cảnh quan hùng vĩ, choáng ngợp, với nhiều địa điểm tham quan nổi tiếng Hi vọng những người làm du lịch cũng như địa phương sẽ tiếp tục vì sự phát triển của Mèo Vạc mà có định hướng đúng trong việc phát huy bản sắc văn hóa của đồng bào Mông hướng vào tạo sinh kế bền vững cho người dân trong tương lai.